Zambia jako kraj nie jest w Polsce zbyt rozpoznawalna. Jeśli już ktoś ma jakieś skojarzenia z Zambią, to są to z reguły Wodospady Wiktorii położone na granicy z Zimbabwe oraz kopalnie miedzi na północy kraju. Kibice piłkarscy natomiast mogą pamiętać niespodziewane zwycięstwo w Pucharze Narodów Afryki w 2012 roku pod wodzą Herve Renarda czy katastrofę lotniczą reprezentacji z 1993 roku .Zambia co jakiś czas wypuszczała zawodników do Europy, jednak z reguły byli to dość średni piłkarze. Nic w tym dziwnego, ponieważ niewiele akademii w Afryce potrafi szkolić tak, aby zawodnik był od razu gotowy do gry na profesjonalnym poziomie. Niektóre jednak funkcjonują naprawdę dobrze i regularnie wysyłają utalentowaną młodzież do Europy. Szkółki takie jak „Right to Dreams” z Ghany czy senegalski „Generation Foot” są już dość znane na starym kontynencie. Do grona topowych afrykańskich akademii może niedługo dołączyć zambijska rewelacja Atletico Lusaka- klub istniejący od 4 lat, który zachwyca stylem, a jego zawodnicy zaczynają przebijać się w Europie i reprezentacji Zambii.
Futsal, Barca i włoski pomysł na sukces
Założycielem Atletico jest włoski przedsiębiorca oraz miłośnik sportu Mauro Sanna, który od ponad 25 lat mieszka i działa w Zambii na wielu płaszczyznach. Jego wkład w rozwój sportu zaczął się już w 2004 roku, kiedy założył krajową ligę futsalu w prowadzonym przez siebie kompleksie sportowym w stolicy Zambii- Lusace. Działając przez lata w środowisku piłkarskim i biznesowym, Włoch dobrze poznał tamtejsze realia i postanowił odcisnąć jeszcze większe piętno na zambijskim futbolu. W 2018 roku na zarządzanym przez niego obiekcie swoją akademie otworzyła FC Barcelona. Po dwóch latach projekt się zakończył, ale Mauro Sanna postanowił założyć własny klub, dzięki czemu chłopcy mogli dalej rozwijać się według już nowego, ale równie przemyślanego planu.
Drużyna wystartowała w sezonie 2020/21 od 3. poziomu rozgrywkowego (Provincional Division One) mając w swoich szeregach wyłącznie zawodników u-18. W ciągu czterech lat Atletico Lusaka awansowało do najwyższej klasy rozgrywkowej (Super League), cały czas skupiając się przede wszystkim na rozwoju młodych zawodników według obranej przez klub ścieżki. Awanse do wyższej ligi miały miejsce za każdym razem po jednym sezonie „oswojenia się z ligą”, co było zamierzonym działaniem. W sezonie 2023/24 średnia wieku drużyny dalej wynosiła nieco ponad 19 lat! Co więcej, w ciągu ostatnich dwóch lat do Europy wyjechało ośmiu zawodników, którzy szkolili się w Atletico Lusaka:
- Miguel Chaiwa (2004) ->FC Shamuel->Young Boys
Defensywny pomocnik trafił do Szwajcarii w czerwcu 2022. Chaiwa dość szybko trafił do pierwszego zespołu i zdążył już nawet uzbierać trzy występy w Lidze Mistrzów.
- Kingstone Mutandwa (2003) -> Cagliari
Bramkostrzelny napastnik podpisał kontrakt z drużyną z Sardynii latem 2023. Pierwszą rundę rozegrał w Primaverze. W marcu 2024 zadebiutował w Serie A, a w maju zdobył swojego pierwszego gola w starciu z Fiorentiną.
- Joseph Liteta (2006)-> Cagliari
Środkowy pomocnik dołączył do zespołu w sierpniu 2024 i podobnie jak Mutandwa zaczyna od Primavery.
- Gift Mphande (2003) -> Hapoel Ironi Rishon (Izrael 2. liga)
Stoper, który również był na testach w Cagliari w 2023 roku, lecz ostatecznie trafił na izraelskie zaplecze tamtejszej ekstraklasy, gdzie od momentu wejścia do drużyny jest ostoją defensywy.
- Joseph Sabobo Banda (2005)- > FC Zurich
Skrzydłowy, zambijski wonderkid podpisał kontrakt z drużyną z Zurychu w lutym 2024, czyli kilka tygodni po ukończeniu 18. roku życia. Zaczął od drużyny rezerw, a w tej chwili jest już zawodnikiem pierwszego zespołu z golem na koncie w szwajcarskiej Super League. Wcześniej był pod obserwacją m.in. FC Barcelony czy Sportingu Lizbona
- Gift Siame (2006) -> Leganes
Ofensywny pomocnik trafił do Hiszpanii w sierpniu 2024 i zaczyna od drużyny młodzieżowej. W Atletico lider zespołu i najlepszy strzelec ubiegłego sezonu.
- Ricky Chanda (2005) -> City of Lusaka-> Stal II Rzeszów->FK Riteriai (Litwa, 2. liga)
Wychowanek Atletico, uniwersalny obrońca, który opuścił drużynę już w 2021 roku i zupełnie inną ścieżką trafił do Europy. Z drużyną Riteriai, do której trafił w kwietniu 2024, uzyskał awans do najwyższej klasy rozgrywkowej, będąc jednym z najlepszych obrońców ligi.
- Marcel Zimba (2006) ->FDC Vista -> Botev Plovdiv
Napastnik jest nowym zawodnikiem bułgarskiego Botevu Plovdiv, do którego trafił po rocznym pobycie w rosyjskiej akademii FDC Vista, która współpracuje z Botevem i armeńskim FC Van. Dodatkowo w FDC Vista występują Frederick Ngululu (2008) i Chimuka Lweendo (2008) – również wychowankowie Atletico.
Klucz do sukcesu
Na czym polega fenomen tej drużyny? Przecież samo stawianie na młodzież nie jest kluczem do sukcesu
Atletico Lusaka to przede wszystkim wartości i filozofia gry. To, co wyróżnia ten klub na tle nie tylko zambijskich, ale i generalnie afrykańskich drużyn to dominowanie na boisku niezależnie od klasy przeciwnika. Zawodnicy już w najmłodszych rocznikach uczeni są rozgrywania od bramki i cierpliwości w konstruowaniu ataków pozycyjnych. Posiadanie piłki na poziomie 60-70% to w Atletico norma. W tym wszystkim jest również dużo miejsca na indywidualności i cieszenie się grą, bo przecież tak się rozwija technikę użytkową.
„Powiedzieć, że Atletico Lusaka jest jedyne w swoim rodzaju, zabrzmiałoby jak banał, ale to prawda. Są pewne aspekty w ramach całości, które mogą narodzić się tylko z prawdziwej miłości do sportu i drugiego człowieka. To oznacza, że nasza filozofia i ogólny sposób funkcjonowania nie mogą być powielane, kopiowane ani wdrażane przez tych, których umysły są skupione na rzeczach innych niż holistyczny rozwój zawodników.”- mówi menadżer ds. mediów Mweni Chola Mwansa, z którą miałem przyjemność rozmawiać.
Świetną robotę w tym aspekcie robią Miguel Latorre Martinez i Brian Kunsanama, którzy są w klubie od początku jego istnienia.
Ten pierwszy to żywiołowy Hiszpan, który trenerskiego rzemiosła uczył się w FC Barcelonie. Popularny Miki to dyrektor sportowy i asystent trenera pierwszej drużyny. Martinez posiada licencję trenerską UEFA A i od początku specjalizował się w pracy z młodzieżą. Oprócz tego Hiszpan zajmuje się szkoleniem trenerów oraz skautów.
Brian Kunsanama to z kolei charyzmatyczny Zambijczyk, były trener reprezentacji Zambii w futsalu a od 2020 roku pierwszy trener Atletico Lusaka. Uwielbiany przez zawodników świetny taktyk i motywator, bez którego klub z pewnością nie osiągnąłby tak wiele w tak krótkim czasie.
Co ważne, Atletico Lusaka kładzie duży nacisk na strefę mentalną młodych zawodników. Oprócz umiejętności piłkarskich sztab szkoleniowy stawia sobie również za cel wychowanie tych chłopców i przygotowanie ich do dorosłego życia. Odpowiedzialność, uczciwość, samodyscyplina, szacunek oraz pokora to wartości, które są fundamentami Atletico i które są wpajane zawodnikom od samego początku ich przygody w klubie. Dzięki tym zasadom wychowankowie nie przepadają za granicą, ale dość szybko się aklimatyzują i stają się ważnymi elementami nowych drużyn.
Infrastruktura sportowa
Zawodnicy Atletico Lusaka trenują na co dzień na obiektach nowoczesnego, jak na afrykańskie warunki, kompleksu sportowego z całą gamą boisk piłkarskich ze sztuczną nawierzchnią. Klub ma do dyspozycji:
- Trzy boiska o wymiarach 36,5mx27,5m,
- Dwa boiska o wymiarach 55mx36,5m,
- Jedno pełnowymiarowe boisko do gry 11 vs 11
Oprócz tego na terenie kompleksu są również ogólnodostępne boiska do piłki nożnej plażowej, badmintona, padla i tenisa. W przyszłości planowane jest wybudowanie basenu olimpijskiego, nowoczesnej siłowni, spa oraz znaczna rozbudowa części komercyjnej. Wszystko po to, aby w pełni wykorzystywać potencjał, który drzemie w tym 20-milionowym kraju.
Mówiąc o skali kraju, nie ma w tym przesady, ponieważ klub posiada skautów i prowadzi rekrutacje w różnych prowincjach Zambii, tak aby najzdolniejsi młodzi zawodnicy trafiali właśnie do nich. Inne akademie również prężnie działają na tym polu, ale to Atletico w ostatnim czasie pokazuje, że w ich klubie młody adept piłki nożnej ma największą szansę na rozwój. W tej chwili akademia składa się z drużyn U8, U10, U12, U14, U16 a niedawno ogłoszono powstanie sekcji żeńskiej, która już przystąpiła do rozgrywek ligowych. W Zambii zaczyna panować moda na Atletico.
Age cheating i narzędzia analityczne
W wielu afrykańskich krajach mamy do czynienia z tuszowaniem prawdziwego wieku zawodnika i odmładzaniem go na potrzeby podniesienia wartości rynkowej i wytransferowania za granicę. W Atletico takie procedery nie mają prawa bytu. Aby w ogóle wziąć udział w testach do Atletico, wymagane jest przestawienie oryginalnego aktu urodzenia i dziecięcej książeczki zdrowia. To nie koniec weryfikacji. Zawodnicy przed ukończeniem 17 roku życia przechodzą test MRI (magnetic resonance imaging), czyli rezonans magnetyczny nadgarstka pozwalający określić wiek kostny badanego.
„Wprowadziliśmy te testy, aby zachęcać do uczciwej gry, chronić i podtrzymywać integralność gry oraz zapobiegać problemowi nieuczciwej przewagi, którą powoduje oszustwo wiekowe”.– komentuje Mweni Chola Mwansa
Transparentność w tej sprawie z pewnością również ułatwia proces wysyłania zawodników do Europy. Mówiąc o transferach nie sposób nie wspomnieć o platformie Wyscout, której używa Atletico Lusaka. Wyscout to narzędzie analityczne, które zbiera i analizuje dane dotyczące drużyny oraz poszczególnych piłkarzy na podstawie zapisów wideo. Jest to nieocenione ułatwienie pracy dla sztabu trenerskiego. Na podstawie tych raportów łatwiej jest monitorować rozwój zawodników oraz przygotowywać zespół do kolejnych meczów. Dane są również dostępne dla innych użytkowników, którzy mają wykupione odpowiednie pakiety. Platforma rejestruje dane ponad 230 tys. drużyn z 40 dyscyplin sportowych oraz posiada 8 milionów zarejestrowanych użytkowników.
Sławomir Cisakowski: W Zambii drzemie duży potencjał piłkarski
Sławomir Cisakowski spędził rok w Zambii, gdzie w sezonie 2022/23 był trenerem City of Lusaka, klubu występującego wówczas na drugim poziomie rozgrywkowym. W tym czasie miał okazje mierzyć się z Atletico w starciach ligowych.
“Po roku spędzonym w Zambii mogę śmiało powiedzieć, że w tym kraju drzemie duży potencjał piłkarski. Atletico Lusaka jest tego bardzo dobrym przykładem. Rywalizowaliśmy z nimi w lidze dwukrotnie (remis i zwycięstwo drużyny trenera Cisakowskiego – przyp. red.) i już wtedy było widać, że to nie przypadkowa drużyna. To co wyróżnia Atletico na tle innych zambijskich klubów to przede wszystkim organizacja, infrastruktura sportowa, metodologia pracy oraz konsekwencja w działaniu. Miałem okazję poznać Mauro Sannę i jest to mądry facet, który ma konkretny plan na ten klub. Jestem przekonany, że ten projekt będzie się jeszcze rozwijał”.
Sławomir Cisakowski jest obecnie trenerem litewskiego FK Riteriai, z którym właśnie wywalczył awans do najwyższej klasy rozgrywkowej (na Litwie gra się systemem wiosna-jesień). Zespół złożony z bardzo młodych zawodników zdeklasował ligowych rywali i po rocznej nieobecności wraca do litewskiej elity. Jednym z jego zawodników jest 19-letni defensor Ricky Chanda- wychowanek Atletico Lusaka.
“Z Rickym miałem już okazję pracować w City of Lusaka, do którego trafił właśnie z Atletico. Świetnie wyszkolony technicznie, niezwykle szybki na pierwszych kilku metrach, silny i dobrze czytający grę obrońca. Gdyby był pięć centymetrów wyższy pewnie już teraz by trenował w topowej akademii, ale znając jego charakter on i tak pewnie będzie grał zawodowo w piłkę na dobrym poziomie”.
Tempo w jakim rozwija się Atletico Lusaka jest błyskawiczne. Awans do najwyższej klasy rozgrywkowej to jeden z etapów procesu budowania marki na rynku afrykańskim. W obecnym sezonie celem klubu jest utrzymanie się w lidze, jednak plany Atletico są dużo bardziej ambitne.
„Dla Atletico Lusaka nie ma żadnych ograniczeń, a najlepsze dopiero przed nami. Wierzymy, że jesteśmy w stanie rozwinąć zawodników na najwyższym poziomie, wprowadzić piłkarzy do drużyny narodowej i rywalizować na poziomie kontynentalnym (CAF)”- dodaje Mweni Mwansa
Już na wrześniowym zgrupowaniu dorosłej reprezentacji Zambii było czterech wychowanków Atletico (Mutandwa, Chaiwa, Mphande i J.S.Banda), a to z pewnością jeszcze nie koniec. W reprezentacjach młodzieżowych obecni i byli piłkarze tego klubu również stanowią o sile kadr. Atletico Lusaka to aktualnie najlepsza akademia w kraju, co nie oznacza, że oprócz nich nie ma innych ciekawych projektów, jak chociażby Kafue Celtic, Zesco United, FC Shamuel czy Sporting Lusaka. Drużyny nie tylko ze sobą rywalizują, ale również współpracują, co tworzy przyjazne warunki do rozwoju .
Zambia boryka się z wieloma problemami wewnętrznymi (rosnące ceny, kryzys energetyczny, bezrobocie czy utrudniony dostęp do edukacji), co ma oczywisty wpływ na piłkę nożną. Nikt nie jest w stanie określić, ilu utalentowanych dzieciaków nie miało szansy rozwinąć swojego talentu przez to, że nigdy nie miało okazji go zaprezentować przez sytuację materialną. Takie inicjatywy jak Atletico Lusaka pozwalają dotrzeć do tych chłopców dając im nadzieję na lepsze życie, o które z pewnością będą walczyć z całych sił. Myślę, że warto zacząć uważnie się przyglądać temu klubowi i zambijskiej piłce nożnej, ponieważ ten region Afryki jest jeszcze wciąż w pewnym stopniu nieodkryty, szczególnie w polskim środowisku piłkarskim. Ostatnim Zambijczykiem w polskiej Ekstraklasie był Lubambo Musonda występujący w Śląsku Wrocław w latach 2019-2021. Wcześniej swoje epizody w Polsce zaliczyli Derby Makinka w Lechu Poznań w 1992 roku i Noel Sikhonasa w Wiśle Kraków w 1991 roku.
Autorem tekstu jest Piotr Maćkowski prowadzący konto Piłkarska Zambia na platformie X
Futbolowa Rebelia 
Dodaj komentarz